نگاهی به کتاب سبک زندگی حجت الاسلام محمد رضا زائری

باسمه تعالی شانه

« نگاهی به کتاب سبک زندگی حجت الاسلام محمد رضا زائری »

Ø     معرفی کتاب :

§        ویژگی های کتاب :

این کتاب در 240 صفحه و با موضوع نگاهی به سبک زندگی ایرانی و اسلامی در اردیبهشت ماه 1393 توسط نظر آرما منتشر شد ؛ نویسنده ی کتاب خود در مقدمه می گوید : « ماجرا دقیقا از پایین و کف خیابان شروع می شود. یکی از دلایلی که باعث شده است بحث سبک زندگی که حال، جدی مطرح شده است، گاه سر از در و دیوار در بیاورد، همین است که به جای رفتن به کف خیابان، برای سبک زندگی سخنرانی می‌گذاریم و دوره آموزشی تدوین می‌کنیم؛ گویی سبک زندگی هم مثل فلسفه و فیزیک یاددادنی و امتحان گرفتنی است! از پایین شمشیر می‌خوریم و نیزه را بالا، در هوا می‌زنیم و این می شود که حریف بر ما غلبه می‌کند. نمونه‌اش کتاب و ویدئوهای آموزش زبان انگلیسی و بازی‌های ویدئویی است که فضای ترویج زندگی غربی هستند. آن وقت برای مقابله، جلسه‌های سخنرانی و آموزشی برگزار می‌کنیم! در واقع فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی کانون اتفاق و جریان است؛نه کلاس درس و کتابخانه و جلسه سخنرانی. آن که باید کار را درست کند، رسانه است؛ یعنی باید کار را از همان جایی درست کرد که خراب شده است . . . »

این کتاب در نمایشگاه کتاب سال 1393 مورد استقبال و توجه بسیار مخاطبین قرار گرفت و همچنین بازتاب های متفاوتی نسبت به خود بدست آورد . کتاب سبک زندگی زائری در ابعاد و ساختار های مختلف به بازتاب یادداشت ها و مقالات وی در باب سبک زندگی پرداخته است .

§        مبانی شکل گیری :

این کتاب براساس یادداشت ها ، تجربیات و مقالات حجت الاسلام زائری پیرامون موضوع سبک زندگی شکل گرفته است ؛ این کتاب با رویکرد عملیاتی و همچنین حل و فصل نزاع دو گروه عمل گرا و نظریه پرداز در حوزه سبک زندگی می پردازد . اما ساختار کتاب و نوع ورود به مطلب بیانگر توجه ویژه زائری به مقوله عمل گرایی در سبک زندگی می باشد .

§        مخاطبین و خوانندگان :

نوع نگارش و نویسندگی زائری بدین گونه است که ، نمی توان طیف خاصی از خوانندگان را برای او تعیین نمود ؛ اما در نگاهی برون گرا و از منظر مخاطب محوری ، باید گفت کتاب وی در راستای کتاب های دغدغه آفرین در باب موضوعات جامعه شناختی در کشور می باشد و توانست در فضای ابهام انگیز آن ایام پیرامون موضوع سبک زندگی چراغی برای مخاطب خود باشد . لذا نمی توان به طور قطع  مخاطب مشخصی را برای آن تعیین نمود .

Ø     نقد و بررسی کتاب :

§        سبک زندگی به روایت های متفاوت :

سبک زندگی مساله ای است که با تعابیر مختلف و در گفتار های مختلف توسط افراد متعدد بررسی و ارزیابی شده است و در مورد آن تعاریف مختلفی بیان گردیده است ؛ این امر باعث شده است تا نتوانیم به وضوح در مورد تعریف سبک زمدگی از منظر جناب زائری نظری را مطرح سازیم و فقط آن را از منظر اینکه بازتعریفی باشد برای شفاف شدن ابعاد این موضوع ، می توانیم بررسی کنیم . همین مساله هم خود بسیار جذاب و مناسب است و تا بتواند مخاطب را جذب نماید ، اما مساله ی مطرح این است که ما نباید این تعریف های ایجاد را شده گشترش دهیم و بیش از این از منطق بحث خارج شویم ، زیرا ما نسبت به مخاطب رسالتی داریم که یقینا" باید این رسالت نسبت به شناخت و فهم او اهمیت دهد و آن را با تعارف متعدد خدشه دار نکند .

§        زندگی به سبک . . .  ؟؟!!

زندگی به کدام سبک ؟؟ به کدام روش ؟؟ اینها پرسش هایی است که شاید برای اولین بار و هنگامی که کتاب سبک زندگی را بدست می گیریم برای ما پیش می آید !؟ ... این پرسش در سراسر کتاب های سبک زندگی و الخصوص کتاب جناب زائری نیز ملموس است ، زیرا واقعا" باید تعریف کرد که سبک زندگی که از آن اینگونه تعریف می کنیم چیست ؟؟ و قرار است چه زندگی را به تصویر بکشد . . . ؛ اینها همه باید برای مخاطب مشخص گردد.

آنچه که ما در تمامی کتب سبک زندگی با آن روبه رو هستیم همین موضوع است ، که واقعا" زندگی به کدامین سبک ؟؟ این معنا در فراخور کتاب جناب زائری دارای جواب های مختلف شده است و تعریف مشخصی برای آن نیامده است و در واقع جواب های گوناگون و در شاخه های مختلف باعث سردرگمی مخاطب می شود . این موضوع در بسیاری از بخش های کتاب و به علت ساختار مقاله ای بودن آن قابل رویت است و می توان آن را از آسیب های جدی کتاب دانست که نمی تواند به یک ذهنیت منسجم برای پاسخ دهی به سمائل در این حوزه بپردازد و بیشتر تمرکز خود را بر این بگذارد که راهکار های عملیاتی ساده و در کف جامعه بدهد . همانطور که در مقدمه آوردیم و ایشان اذعان داشته بود که مساله کف جامعه را برای طرح کردن در نظر گرفته است ، شاید شایسته نباشد ما برای مقوله ی مهمی همچون سبک زندگی نگاهی کوتاه و پایینی به عرصه های سبک زندگی داشته باشیم و اینگونه نباید به ترویج این موضوع در جامعه پرداخت .

شاید بتوان گفت رویکرد بهتر و جریان محور تر به مساله سبک زندگی در نگارش و بیان سرفصل ها این باشد که ما دیدگاه خود را بر طبق نظریات و مفاهیم پایه طراحی کنیم و اگر هم می خواهیم در عرصه عمل و تولید محتوای سبک زندگی لظهار نظری کنیم بر منطق شایسته تری جلو رویم .

§        سبک زندگی خود را بسازیم !!

در کتاب منتظر شده نمی توان بطور قطع گفت که مخاطب را بتوانیم قانع کرده باشیم که هم اکنون چه باید بکند و رسالت او نسبت به سبک زندگی چیست ؟؟ در حقیقت و به معنای ساده ما برای مخاطب که جلوی کتاب نشسته است ، حرفی را نگذاشته ایم تا به قطع به او انتقال دهیم . شاید علت این امر هم این باشد که ما با دیدگاه انتقادی و تشکیکی در کتاب سبک زندگی به سوی وضعیت موجود سبک زندگی رفته ایم و خواسته ایم همه را در زمینه هایی متهم کنیم و تنها راه گریز را خودمان نشان دهیم . این مساله ای که باید حل شود و فهمید که آسیب جدی و خیلی موثری را بر غرصه سبک زندگی الخصوص نگارش خواهد گذاشت ، زیرا اگر ما درصدد اصلاح هستیم باید کمی قانعانه تر و با دیدگاه شفاف تر و به دور از هیاهوی بسیار فراوان و ترد اشخاص ، به بیان موضوعات خود بپردازیم .

به بیانی دیگر ، ما درصدد ساختن جامعه ای آرمانی و الگویی کامل از زندگی واقعی هستیم ، این امر تحقق نمی یابد مگر با این تلاش که ما تعریف صحیح داشته باشیم و از سیاه نمایی و اینکه تمامی ابعاد سبک زندگی را به گونه عملیاتی تعریف نماییم ، کاری شاید از پیش نرود ؛ و این مساله زمانی تحقق می یابد که ما واقعیت های سبک زندگی را بیان نماییم و از بهم ریختن فضای اذهان عمومی بپرهیزیم . متاسفانه اکثر کتاب های تالیف شده در حوزه سبک زندگی جنبه انتقادی آن ها بسیار بالا می باشد و همین امر باعث شده است تا جنبه بازگشتی از فرهنگ سبک زندگی بالا رود و نتوانیم در این عرصه توفیقی بدست آوریم .

§        حرف آخر سبک زندگی . . . ؟!؟!؟!!

اما نکته اتمام سخن را این می گذاریم که ما در سبک زندگی چه داریم و چه سخنی برای خود به جای گذاشته ایم ؟!؟ تنها چیزی که می توان در این مقوله مطرح ساخت این مساله می باشد که سبک زندگی را به متن زندگی خود نزدیک نماییم ، منظور از متن زندگی همان ساختاری است که هر روز برای ما اتفاق می افتد ؛ از زندگی عادی گرفته تا تمامی پیچیدگی ها و ویژگی های شخصیتی که بر زندگی انسان تاثیر می گذارد .

اما چگونه باید سبک را به متن زندگی وارد کنیم ؟؟ چگونه اخلاق را به زندگی وارد کنیم ؟؟ تدبیر این ویژگی ها و شاخصه ها همه باید مورد توجه قرار گیرد . اینگونه است که باید توجه کرد که سبک زندگی از زندگی ما چه می خواهد ؟؟ متن را یا سبک را ؟؟

 محمد ابراهیم یزدانی . 4/ آذر / 1393